Na początku zastanów się, z czym kojarzy Ci się życie sportowca? Z pewnością to, co przychodzi od razu na myśl, to niezliczona liczba treningów, godziny przygotowań, mnóstwo wyrzeczeń i poświęceń. Brzmi dość przerażająco, ale czy faktycznie są tylko mroczne strony prowadzenia tak wymagającego trybu życia? I przede wszystkim, co sport ma wspólnego z treningiem mentalnym i czym taki trening w ogóle jest? 

Trening mentalny - co to takiego?

Trening mentalny, jak opowiada Paweł Drużek, jest treningiem umysłowym prowadzącym do kształtowania postawy sukcesu u osoby, która go wykonuje. Jest edukacją w zakresie tego jak działa ludzki umysł, jakimi prawami kieruje się człowiek i jak myśleć, aby osiągać lepsze rezultaty w swoim życiu. Jest on skierowany do wszystkich osób, które pragną lepiej ukierunkować swoje działania, pokonać towarzyszący im stres i lęk, kontrolować swoje myśli, uczucia oraz zwiększyć motywację, tym samym redukując odczuwaną presję. Jest to trening oparty na wiedzy pochodzącej z wielu dziedzin, między innymi z psychologii sportu, psychologii pozytywnej czy coachingu.

Po co sportowcom taka forma treningu?

Zawodnicy pod względem fizycznym zazwyczaj są przygotowani na bardzo podobnym do siebie poziomie. Jedynym obszarem, w którym mogą osiągnąć przewagę nad przeciwnikiem, jest psychika. Siła mięśni jest ważna, to oczywiste, ale wiele osób zapomina o tym, że oprócz naszego ciała do walki o wygraną staje również nasza głowa. W takim razie jak najlepiej ją do tego przygotować? Oraz czego my, jako ludzie niezwiązani zawodowo ze sportem, możemy nauczyć się od sportowców w dbaniu o swoją formę mentalną? 

Myśl o myślach

Czy zastanawiałeś_aś się kiedyś, jaki wpływ mają na Ciebie Twoje myśli? Jak to, co kłębi się w głowie, przekłada się na to, jaki masz dzień, jak zareagujesz na naganę od szefa lub miły gest przyjaciółki? Jak zinterpretujesz krzywe spojrzenie nieznajomego na ulicy? No właśnie, krzywe? Może tylko Ty pomyślałeś_aś o tym, że jest nieprzyjazne, a intencje spoglądającego mogły być zupełnie inne...

Na czym polega trening mentalny?

Nie ma jednego uniwersalnego schematu treningu mentalnego. U każdego przebiega on w inny sposób, ponieważ jest dopasowany indywidualnie do potrzeb danej osoby - w końcu wszyscy się trochę różnimy i zmagamy z innymi trudnościami. Sportowcy uczą się tego, w jaki sposób kontrolować negatywne myśli, szukać motywacji, stawiać ambitne, lecz osiągalne cele. Wiele tych technik można, a nawet należy, stosować nie tylko w sporcie, ale też na co dzień. Bo przecież nasze codzienne życie wcale nie różni się aż tak od życia sportowców. Większość ludzi zmaga się z przewlekłym stresem, lękiem i narzucaną zewsząd presją. W dobie wiecznego niedoczasu biegniemy w „maratonie” po sukces, karierę, marzenia, a nagrodą zamiast medalu jest przykładowo awans, premia, czy najzwyczajniej w świecie własna satysfakcja.

Można wyróżnić kilka technik i rodzajów treningu mentalnego, niektóre z nich to:

• Technika wyobrażeniowa
• Wyznaczanie celów
• Dialog wewnętrzny
• Relaksacja

‍

‍

Technika wyobrażeniowa

Wyobrażenia przydają się chociażby w nowych miejscach czy przed zawodami, po to, aby oswoić się z obiektami. Sportowcy często korzystają z tego treningu podczas uczenia się jakiejś techniki lub elementu – wyobrażają sobie szczegółowo konkretny ruch czy sposób wykorzystania umiejętności.

Wyznaczanie celów

Ważne jest to, aby wyznaczać cele w prawidłowy sposób. Cel powinien wychodzić od sportowca i być efektem jego wyboru. Prawidłowo wyznaczony cel to taki, któremu towarzyszy plan zawierający działania, które prowadzą do jego osiągnięcia. 

Dialog wewnętrzny

Dialog wewnętrzny to przeprowadzenie zaplanowanej rozmowy z samym sobą. Analizuje się w niej własne działanie, myśli i uczucia. Bardzo ważną funkcją dialogu wewnętrznego jest motywowanie samego siebie do wysiłku. 

Relaksacja

Najczęściej służy do radzenia sobie ze stresem i lękiem. Dzięki zastosowaniu technik relaksacyjnych (np. treningu oddechu) sportowiec zyskuje większą kontrolę nad emocjami i nad swoim ciałem. To ważny element treningu mentalnego, ponieważ zwiększone pobudzenie sprzyja popełnianiu większej liczby błędów i podejmowaniu niewłaściwych decyzji. 

Co mówią statystyki?

Większość trenerów sportowych zauważa, że ​​zwycięstwo nad przeciwnikiem o podobnych możliwościach fizycznych zależy w ok. 50% od przygotowania psychologicznego (Weinberg i Gould, 2015). Badania w dziedzinie psychologii sportu wykazały, że trening mentalny ułatwia osiąganie sukcesów i poprawia samopoczucie sportowców (Vealey, 2007). 

‍

Systematyczny trening wyobrażeniowy w sporcie wpływa również korzystnie na proces myślenia, zachowanie koncentracji, regulację emocji, wzrost poziomu motywacji, pewności siebie oraz zmniejszenie niepokoju i stresu (Vealey i Greenleaf, 2006). Czyli wszystko to, co może się przydać każdemu z nas w codziennym życiu, pracy, czy szkole. 

Dziedziną, w której trening wyobrażeniowy przynosi obiecujące rezultaty jest też rehabilitacja, wykorzystuje się go również w środowisku muzyków, a także w psychoterapii poznawczej.

Głowa potrafi być największym przeciwnikiem

Temat zdrowia psychicznego jest poruszany coraz częściej, jednak nadal za rzadko. Wiele osób wciąż wstydzi się przyznać (jakby byli czemukolwiek winni) do tego, że zmaga się z problemami natury psychicznej. Dlatego tak ważne jest to, aby mówili o tym ludzie, którzy mają dużą siłę przebicia. W tym roku cały świat obiegła i zszokowała decyzja 24-letniej amerykańskiej gimnastyczki i czterokrotnej medalistki olimpijskiej - Simone Biles, która zrezygnowała z udziału w rywalizacji drużynowej na Igrzyskach w Tokio. Powodem okazały się właśnie kłopoty mentalne. 

“Chcę skoncentrować się na moim dobrym samopoczuciu. Życie to coś więcej niż gimnastyka – powiedziała Biles. Poza tym stwierdziła, że walka ze sobą nękała ją w ostatnim czasie. – Byliśmy dobrze przygotowani, ale to nie ma znaczenia, gdy walczysz z własną głową – dodała.”

Kolejnym wydarzeniem związanym z kontrowersyjną i szokującą decyzją było wycofanie się z turnieju im. Rolanda Garrosa, znanej wszystkim japońskiej tenisistki - Naomi Osaki. Powodem rezygnacji był ponownie kiepski stan zdrowia psychicznego, którego nie poprawiały liczne konferencje prasowe, w których tenisistka była zmuszona brać udział. Po więcej historii z tegorocznych Igrzysk zapraszamy do naszego artykułu.

W tym roku wielu Polaków żyło sukcesami naszej młodej tenisistki Igi Świątek, która pięła się w górę po drabinie sukcesów w zawrotnym tempie. Na mało jeszcze doświadczoną zawodniczkę sława spadła niespodziewanie i z ogromną siłą. Wyobraź sobie, że setki osób pokładają w Tobie nadzieję, śledzą każdą odbitą piłkę, zaczynają widzieć w Tobie maszynę do wygrywania, a przestają dostrzegać po prostu człowieka - to musi być przytłaczające. Dlatego Iga otwarcie mówi o tym, że w jej zespole zaraz obok trenera najważniejsze miejsce zajmuje Daria Abramowicz - psycholożka sportu. 

Oczywiście większość ludzi nie jest poddawana tak licznym ocenom oraz narzucanej zewsząd presji. Jednak myślę, że gdyby złapać w biegu pierwszą lepszą osobę, to powie nam, że jest zestresowana, zmęczona i przebodźcowana. Dzisiejsze czasy, jak mogłoby się wydawać - pozornie łatwiejsze - niekoniecznie takie są. Nie zmienił się poziom trudności rzucanych nam wyzwań, a jedynie ich rodzaj. Jak więc możemy sobie pomóc? Spróbuj wprowadzić do swojego życia przynajmniej kilka elementów treningu mentalnego. Postaw na uważność, rozmowę z samym sobą, relaksację i zobacz jak Twoje życie może zmienić się na lepsze :)

Źródła: 

Behnke, M., Tomczak, M., Kaczmarek, L. D., Komar, M., & Gracz, J. (2019). The sport mental training questionnaire: Development and validation. Current Psychology, 38(2), 504-516.

Łuszczyńska, A. Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne. PWN, Warszawa, 2011.

Grabarczuk, R. (2017, October 10). Trening mentalny - Co to Takiego? Psychologiasportu.pl. Retrieved November 26, 2021, from https://psychologiasportu.pl/trening-mentalny-co-to/.

Na Czym polega Trening Mentalny? Daria Abramowicz. (n.d.). Retrieved November 26, 2021, from https://dariaabramowicz.com/blog/psychologiaprzedrio-na-czym-polega-trening-mentalny/.

Psychologia w sporcie. Trening Wyobrażeniowy. Strona główna. (n.d.). Retrieved November 26, 2021, from https://www.sport-med.pl/leczenie/psychologia-w-sporcie-trening-wyobrazeniowy.

Trening mentalny - Psycholog Sportowy, Trener Mentalny - łódź, Warszawa. Mentalny Trening. (2021, September 12). Retrieved November 26, 2021, from https://mentalnytrening.pl/.